Każdy nawet relatywnie niski wyrok orzekający karę pozbawienia wolności, wiąże się z bardzo dolegliwymi konsekwencjami w każdej sferze życia skazanego. Rozłąka z bliskimi, utrata dotychczasowego zatrudnienia, czy też najzwyklejsze przerwanie pewnych bieżących spraw życiowych wywołuje jeszcze długotrwale odczuwalne skutki pozbawienia wolności, nawet po zakończeniu odbywania kary. Mając to na względzie, polski system prawa karnego dopuszcza możliwość zastosowania zastępczego sposobu odbywania kary pozbawienia wolności, w postaci instytucji dozoru elektronicznego. W przypadku jego zastosowania, skazany może uniknąć konieczności przebywania w zakładzie karnym, a zamiast tego poddaje się trybowi dozoru pełnionego przez elektroniczny nadajnik, który rejestruje miejsce przebywania skazanego – w domyśle, będące jego stałym miejscem zamieszkania. W czasie dozoru ustalane są godziny. w ciągu których każdego dnia skazany może bez żadnych konsekwencji opuszczać swoje miejsce zamieszkania, np. w celu pracy, bądź pomocy bliskim. W pozostałych godzinach, zobowiązany jest do przebywania w miejscu zamieszkania, zaś nieprzestrzeganie tego warunku, grozi uchyleniem dozoru i wykonaniem bezwzględnej kary pozbawienia wolności. System dozoru elektronicznego pozwala więc na dużo mniej uciążliwe odbycie orzeczonej kary pozbawienia wolności. Jak pewnie łatwo się domyśleć, dobrodziejstwo tej instytucji nie przysługuje jednak każdemu skazanemu na karę pozbawienia wolności, gdyż do jej zastosowania wymagane jest spełnienie szeregu warunków., określonych w art. 43la kodeksu karnego wykonawczego.
W pierwszej kolejności kara pozbawienia wolności, która ma zostać zastąpiona dozorem elektronicznym, nie może przekraczać 1 roku i 6 miesięcy. Każdy wyrok orzekający karę ponad tą granicę, automatycznie wyłącza możliwość jego zastosowania. Ponadto, skazany nie może być również multirecydywistą – w przypadku, kiedy zachodzi skazanie w warunkach recydywy wielokrotnej, to nawet jeśli orzeczona kara nie przekracza 1 roku i 6 miesięcy pozbawienia wolności dozór również nie może zostać zastosowany. Następnie, dozór musi ,,być wystarczający do osiągnięcia celów kary”. Oznacza to, że dolegliwość wynikając z ograniczenia wolności w trybie dozoru elektronicznego, musi korespondować z wagą popełnionego przestępstwa. Z uwagi na fakt, że dozór w znaczny sposób ułatwia skazanemu odbycie orzeczonej kary, w celu zachowania jego represyjnego charakteru, nie można go stosować wobec sprawców przestępstw, którzy w sposób rażący i umyślny, naruszyli obowiązujący porządek prawny. Muszą być również spełnione określone warunki niezbędne do zastosowania dozoru. Poza nadajnikiem, który umieszcza się na ręce lub nodze skazanego, niezbędne jest również zainstalowanie urządzenie rejestrującego w miejscu, w którym skazany ma odbywać dozór, a które odbiera sygnał z nadajnika i rejestruje obecność skazanego. W tym celu skazany musi mieć odpowiednie warunki mieszkaniowe, które umożliwiałyby zarówno prawidłowe zainstalowanie urządzeń rejestrujących, jak również niezakłócony przebieg dozoru. Ponadto, jeżeli w miejscu zamieszkania skazanego, zamieszkują również inne, pełnoletnie osoby, wymagana jest ich zgoda na piśmie, co do odbywania przez skazanego kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego. Jeżeli wszystkie w/w warunki są spełnione łącznie, skazany jest uprawniony do złożenia wniosku o wyrażenie zgody przez sąd na zastosowanie dozoru, w miejsce odbywania kary bezwzględnego pozbawienia wolności. Może być on złożony zarówno przed rzeczywistym rozpoczęciem odbywania kary, jak również w trakcie przebywania w zakładzie karnym.
W zależności od momentu złożenia takiego wniosku, jego zasadność będzie rozstrzygana przez sąd przy uwzględnieniu różnych przesłanek. W przypadku złożenia wniosku przed rozpoczęciem kary w zakładzie karnym, sąd bierze pod uwagę, czy stopień demoralizacji skazanego, a więc również wagi popełnionego przez niego czynu zabronionego, nie przemawia jednak za bezwzględnym umieszczeniem w zakładzie karnym i odbycia kary w warunkach izolacji. W drugim przypadku, sąd bada dotychczasową postawę skazanego w trakcie odbywania kary oraz czy daje on należytą rękojmię prawidłowego zachowania i postawy, w trackie przebiegu dozoru. Wniosek nie zawsze będzie jednak rozpatrywany przez sąd, który wydał wyrok skazujący – właściwym do jego rozpoznania, jest każdorazowo sąd, w obrębie właściwości którego ma być odbywana lub aktualnie jest odbywana kara pozbawienia wolności przez skazanego. Co istotne, wniosek o wyrażenie zgody na odbywanie kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego, nie podlega opłacie. Również wszelkie czynności służące do przygotowania dozoru (a więc instalacja nadajników i urządzeń rejestrujących) nie wiążą się z ponoszeniem jakichkolwiek opłat przez skazanego – wszelkie koszty z tym związane są pokrywane z budżetu Skarb Państwa. Należy jednak zaznaczyć, że taki wniosek nie może być złożony przez osoby bliskie skazanego, gdy np. ten aktualnie przebywa w zakładzie karnym. Wniosek musi być podpisany bezpośrednio przez samego skazanego, bądź też przez upoważnionego do takiego działania adwokata, któremu również jest najlepiej powierzyć jego przygotowanie i sporządzenie, w celu jak najskuteczniejszego przeprowadzenia postępowania o uzyskanie zgody sądu na zastosowanie dozoru elektronicznego. Zapraszam do kontaktu z nasza kancelarią – Adwokat Marek Kowalewicz.
.
